เมื่อพูดถึงศาสตร์ Computer Vision หรือการทำให้คอมพิวเตอร์มองเห็นสิ่งต่าง ๆ ผ่านกล้องถ่ายภาพ หลาย ๆ คนมักจะรู้สึกว่าเป็นศาสตร์ที่ค่อนข้างไกลตัว ไม่ค่อยถูกหยิบยกมาใช้งานในชีวิตประจำวันเท่าไหร่นัก แต่รู้หรือไม่ว่าศาสตร์ของ Computer Vision แฝงเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตประจำวันของเราเป็นที่เรียบร้อยแล้วโดยเฉพาะกับประชาชนชาวไทย โดยในบทความนี้จะพาไปสำรวจผลพลอยได้จาก Computer Vision ที่ถูกใช้งานในชีวิตประจำวันแต่ไม่ค่อยถูกพูดถึงกันเท่าไหร่นัก
1. QR code
ประเทศไทยคือหนึ่งในประเทศที่มีการจับจ่ายใช้สอยผ่านระบบออนไลน์มากที่สุดในโลก หนึ่งในนั้นคือระบบสแกนจ่ายที่เพียงกดและสแกน QR code ของผู้ขาย ระบบก็ทำการกรอกข้อมูลเลขที่บัญชีปลายทางและมูลค่าของสินค้าให้เลยในทันที โดย QR code ก็คือหนึ่งในผลพลอยได้ของเทคโนโลยี Computer Vision ที่พัฒนาต่อยอดมาหลายสิบปี จากเทคโนโลยีการอ่านข้อความแถบสี 1 มิติที่เรียกกันคุ้นปากว่า Barcode สู่การพัฒนาเป็นระบบอ่านแบบ 2 มิติที่เราเรียกว่า QR code
เอาเข้าจริงแล้วระบบโครงสร้างพื้นฐานที่ QR code สร้างเอาไว้ไม่ว่าจะเป็นกล่องสี่เหลี่ยม 3 มุมของกรอบ QR code ก็คือหนึ่งในโครงสร้างพื้นฐานที่มีความสำคัญกับการอ่านข้อมูลเป็นอย่างมาก เพราะมันถูกออกแบบเพื่อให้คอมพิวเตอร์ที่ใช้ในการอ่าน ทราบว่าตำแหน่งตั้งตรงของ QR code นี้อยู่ที่ตำแหน่งไหน และต้องเริ่มอ่านจากตำแหน่งไหนก่อนเป็นอันดับแรก อีกทั้งด้วยการพัฒนาที่ยาวนาน ทำให้ระบบนี้ทนทานต่อการถูกรบกวนจากสภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้ออำนวย โดยสิ่งนี้สามารถสังเกตได้จากการที่แอปพลิเคชันธนาคารสามารถ QR code ได้อย่างรวดเร็วทั้งที่ป้าย QR code ไม่สมบูรณ์หรือมีแสงสะท้อน
QR code คือตัวอย่างความสำเร็จของศาสตร์ Computer vision ที่มีการใช้งานมากมายมหาศาล โดยแค่ภายในประเทศไทยในปี 2566 เพียงปีเดียวมีการใช้งานมากถึง 19,900 ล้านครั้งและมีแนวโน้มที่จะมากขึ้นไปอีกในปีถัด ๆ ไป ซึ่งก็คือบทพิสูจน์ของความสำคัญของศาสตร์ Computer Vision ในชีวิตประจำวันเรียบร้อยแล้ว
QR code นับว่าเป็นความสำเร็จหนึ่งของระบบตรวจจับด้วยคอมพิวเตอร์หรือ Computer vision ที่มีการใช้งานหลากหลายทั่วโลกในหลายภาคส่วนอุตสาหกรรม โดย QR code นี้เก็บข้อมูลหน้าเว็บไซต์ของ Thai PBS ไว้ภายใน
2. ระบบจดจำใบหน้า สแกนนิ้ว และสแกนม่านตา
ระบบความปลอดภัยทางชีวมาตรอีกระบบที่พัฒนาต่อยอดจากพื้นฐานของศาสตร์ Computer Vision ยกตัวอย่างลายนิ้วมือของมนุษย์ หากทำการเปรียบเทียบตำแหน่งของเส้นลายนิ้วมือสองลายนิ้วมือด้วยมนุษย์อาจจะใช้เวลาที่ค่อนข้างนาน แต่การเข้ามาถึงของระบบคอมพิวเตอร์และการอ่านข้อมูลลายนิ้วมือแบบเป็นภาพช่วยทำให้ร่นระยะเวลาในการเปรียบเทียบข้อมูลลายนิ้วมือให้ลดลงได้อย่างมหาศาล ก็เป็นผลพลอยได้จากศาสตร์ของ Computer Vision ซึ่งรวมไปถึงระบบสแกนม่านตาและใบหน้า
ระบบสแกนใบหน้าทุกวันนี้ช่วยทำให้ชีวิตประจำวันของผู้คนสะดวกสบายมากยิ่งขึ้น สามารถทำให้เกิดการยืนยันตัวตนของเราผ่านระบบโทรศัพท์มือถือโดยที่ไม่จำเป็นต้องไปยังธนาคารเหมือนแต่ก่อน และยังเพิ่มความทนทานของระบบต่อการทุจริตในงานธุรกรรมออนไลน์ได้อีกด้วย
ความนิยมในการใช้ระบบความปลอดภัยชีวมาตรนี้เป็นที่นิยมมามากกว่า 10 ปีแล้ว และมีแนวโน้มการถูกนำมาใช้งานกับระบบต่าง ๆ เพิ่มมากขึ้น นับเป็นอีกหนึ่งความสำเร็จที่เกิดจากผลพลอยได้ของศาสตร์ Computer Vision ที่สำคัญอีกระบบหนึ่ง
ภาพถ่ายลายนิ้วมือ นับว่าการตรวจจับลายนิ้วมือเพื่อการยืนยันตัวตนก็นับว่าเป็นนวัตกรรมด้านการประมวลผลภาพคอมพิวเตอร์ชั้นสูงที่ถูกนำมาใช้งานในชีวิตประจำวันอย่างแพร่หลาย
3. การนำทางและความปลอดภัยบนท้องถนน
ระบบความปลอดภัยบนท้องถนนก็คืออีกหนึ่งตัวอย่างที่เห็นได้ชัดที่สุดระบบหนึ่งที่ใช้งาน Computer vision ระบบช่วยเหลือการขับขี่ เช่น เตือนการขับขี่ออกนอกเลน ระบบเบรกฉุกเฉิน ระบบตรวจจับการง่วงของผู้ขับขี่ และ Adaptive cruise control ก็ล้วนเป็นผลพลอยได้จากระบบ Computer Vision ซึ่งหลาย ๆ ครั้งระบบช่วยเหลือการขับขี่เหล่านี้ช่วยเหลือชีวิตของใครหลาย ๆ คนมาแล้ว ยังไม่รวมกับเทคโนโลยีขับขี่อัตโนมัติที่รถยนต์หลาย ๆ บริษัทกำลังยกขึ้นมาเป็นจุดขายที่โดดเด่น เช่น Tesla ก็เป็นผลพลอยได้จาก Computer vision ที่ล้ำหน้าที่ช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้ขับขี่ให้ดีมากยิ่งขึ้น
4. ระบบตรวจจับข้อผิดพลาดในสายการผลิตโรงงานอุตสาหกรรม
การตรวจจับความผิดพลาดของสายการผลิตภายในโรงงานอุตสาหกรรมคืออีกหนึ่งงานที่มีการพึ่งพาแรงงานมนุษย์สูง ซึ่งปัจจุบันหลาย ๆ สายการผลิตได้ลดจำนวนผู้ตรวจสอบคุณภาพสินค้าให้ลดลงและแทนที่ด้วยระบบตรวจจับโดยคอมพิวเตอร์ศักยภาพสูง
การตรวจจับร่องรอยความเสียหาย รอยบุบ แตก ร้าว สนิม สีเพี้ยนหรือติดฉลากไม่ตรงนั้นล้วนเป็นสิ่งที่คอมพิวเตอร์สามารถเข้ามาทำงานแทนที่มนุษย์ได้ และมีแนวโน้มที่จะทำงานได้ดีกว่ามนุษย์ด้วยเนื่องจากคอมพิวเตอร์เหล่านี้ถูกออกแบบมาเพื่อทำงานเพียงงานเดียวคือตรวจจับข้อผิดพลาดของสินค้าในสายการผลิต ไม่เหมือนกับมนุษย์ที่อาจมีข้อผิดพลาดจากความเหนื่อยล้าหรือความเบื่อหน่ายได้ และการใช้คอมพิวเตอร์ตรวจจับข้อผิดพลาดแทนที่มนุษย์ก็เป็นการช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตของมนุษย์อีกทางหนึ่งจากการที่ต้องทำงานน่าเบื่อจ้องมองข้อผิดพลาดจากการสายการผลิตที่อาจจะมีเพียงแค่หนึ่งชิ้นต่อวัน ไปทำงานที่ดีกว่าเช่นผู้ควบคุมสายการผลิต หรือดูแลความปลอดภัยองค์รวมของสายการผลิต ซึ่งเป็นหน้าที่ที่ดีต่อคุณภาพชีวิตของมนุษย์มากกว่า
จะเห็นได้ว่า Computer Vision ไม่ได้เป็นเพียงเทคโนโลยีล้ำยุคที่ใช้ในงานเฉพาะทาง แต่กลับกลายมาเป็นเครื่องมือที่ช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตของเราในทุกมิติ ทั้งในด้านความสะดวกสบาย ความปลอดภัย และเพิ่มประสิทธิภาพในงานต่าง ๆ ดังนั้นการเพิ่มบุคคลากรด้านคอมพิวเตอร์ในทศวรรษนี้ยังคงเป็นสิ่งสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจของชาติ และสิ่งนี้จะเพิ่มคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้นให้กับผู้คนในชาติเหมือนกับหลาย ๆ ระบบที่ได้กล่าวไปข้างต้น
ฟังรายการได้ทาง
