ในช่วงที่ผ่านมาได้มีข่าวใหญ่เกี่ยวกับเอเลี่ยนเกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็น ข่าวการนำเสนอสิ่งที่ถูกอ้างว่าเป็น "ศพเอเลี่ยน" ต่อสภาเม็กซิโก และข่าวการประกาศผลการศึกษาเกี่ยวกับ "ปรากฎการณ์ผิดปกติที่ไม่อาจระบุได้" (Unidentified Anomalous Phenomena หรือ UAP) หรือที่รู้จักกันโดยทั่วไปในชื่อ "วัตถุปริศนาบินได้ที่ยังไม่สามารถอธิบายได้" (Unidentified Flying Object) ปรากฏการณ์ที่น่าสนใจ 2 ประเด็นที่สังเกตได้จากข่าวทั้ง 2 เรื่องคือแง่มุมในการนำเสนอข่าวในหลากหลายรูปแบบจากสำนักข่าวทั่วโลกและกระแสสังคมที่มองเรื่องนี้

ในประเด็นแรก เมื่อมองบทสนทนาที่เกิดขึ้นจากการนำเสนอข่าวทั้งสองในโลกออนไลน์ เรามักพบเจอความหมายโดยนัยที่คาดเคลื่อนจากบริบทจริง เช่นการระบุว่า "สภาเม็กซิโกเชิญผู้เชี่ยวชาญมาเผยศพเอเลี่ยน" ซึ่งขัดกับบริบทต้นทางที่เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อสภาเม็กซิโกได้ทำประชาพิจารณ์ (public hearing) ของกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการปกป้องพื้นที่อวกาศ และมีผู้ที่นิยามตัวเองว่าเป็นผู้เชี่ยวชาญได้เข้ามาร่วมในกระบวนการ และนำหลักฐานที่อ้างว่าคือ "ศพเอเลี่ยน" มาแสดงประกอบการนำเสนอต่อสภา ซึ่งมองได้ว่าระหว่างความหมายที่หลายคนเข้าใจและบริบทจริงมีความแตกต่างกันอยู่ เช่นในประเด็นเรื่องของการ "เชิญ" ที่สภาไม่ได้เชิญผู้นำเสนอเข้ามาเพื่อพูดถึงสิ่งนี้โดยตรง แต่เป็นเหตุการณ์ตามกระบวนการทำประชาพิจารณ์ที่มีผู้มานำเสนอต่อสภามากกว่า

ซากที่ถูกนำมาเผยที่สภาเม็กซิโก

หรือในกรณีของนาซา ที่ได้มีการพูดคุยกันอย่างแพร่หลายว่าการเปิดเผยเรื่องเกี่ยวกับเอเลี่ยนในตอนที่นาซาประกาศวันเวลาถ่ายทอดสดการแถลงผลการศึกษา ซึ่งใครหลายคนก็คงผิดหวังไปตาม ๆ กันเพราะไม่ได้มีเอเลี่ยนถูกนำมาเสนอในการแถลง แต่เป็นเพียงผลการศึกษาทางวิทยาศาสตร์เท่านั้น นั่นเป็นเพราะว่าในเชิงลึกแล้วการแถลงของนาซาคือการศึกษาหลักฐานที่ถูกระบุว่ายังไม่สามารถอธิบายได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์อย่างเป็นระบบเพียงเท่านั้น ด้วยเหตุผลในฐานะหน่วยงานทางวิทยาศาสตร์ที่ต้องการศึกษาค้นคว้าในประเด็นที่ยังไม่เข้าใจเหตุผล (ซึ่งในที่นี้คือหลักฐานที่ถูกกล่าวอ้างโดยใครหลายคนว่าคือ "เอเลี่ยน") ไม่ใช่การเปิดเผยหลักฐานการมีอยู่ของเอเลี่ยน ซึ่งในข้อสรุปของการศึกษาก็คือทีมวิจัยยังไม่พบหลักฐานว่าสิ่งเหล่านี้คือเอเลี่ยนแต่อย่างใด

การแถลงผลการศึกษาของนาซา - ที่มา NASA Headquarters / NASA / Joel Kowsky

ประเด็นที่สอง : เรื่องกระแสสังคม มีแง่มุมย่อยที่น่านำมาพูดถึงหลายประเด็น ไม่ว่าจะเป็นการที่ได้มีคนในโลกออนไลน์พยายามเชื่อมโยงข่าวสองอย่างนี้เข้าด้วยกัน ทั้งที่มันไม่ได้เกี่ยวกันโดยตรง หรือมุมมองความเชื่อ กับวิธีการเสพและเลือกเชื่อข่าวของผู้รับสาร

ทั้งหมดนี้อาจมองได้ว่าเรื่องราวของข่าวเอเลี่ยนทั้งสองได้กลายมาเป็นเหตุการณ์ที่น่าสนใจในการสังเกตปรากฎการณ์ในสังคมได้หลายอย่างไม่ว่าจะเป็นแนวทางการเขียนข่าวของสำนักข่าวและนักทำคอนเทนต์ที่แตกต่างกัน ไปจนถึงพฤติกรรมการรับสารที่หลากหลาย

ภาพวาดมนุษย์ดาวอังคารจาก The War of the World - ที่มา Henrique Alvim Corrêa

ฟังบทวิเคราะห์โดยละเอียดและร่วมสืบเสาะเรื่องราวของประวัติศาสตร์ภาพจำของเอเลี่ยนที่เปลี่ยนแปลงไปในสังคมตั้งแต่ในยุคกรีกโรมันจนถึงปัจจุบันได้ใน Starstuff เรื่องเล่าจากดวงดาว ตอนที่ 104 เอเลี่ยนมีจริงไหม?

 Starstuff เรื่องเล่าจากดวงดาว : เอเลี่ยนมีจริงไหม?